Λέρος! Επιλογή θεϊκή

8 Ιουλίου, 2020 apngr διακοπές στα δωδεκάνησα, διακοπές στα νησιά, Δωδεκάνησα, καθαρές παραλίες, Λέρος, νησιά

Όσες φορές κι αν επισκεφθεί κάποιος τη Λέρο πάντα θα νιώθει μια ηρεμία που ξεκουράζει πνεύμα και αισθήσεις. Μια απέραντη γλύκα να τον πλημμυρίζει. Μια γλύκα που θα τον συντροφεύει για μέρες, για βδομάδες, για μήνες. Το περιβάλλον είναι τόσο φιλόξενο που γίνεται οικείο από την πρώτη στιγμή. Πρόκειται για έναν τόπο, με 8.500 κατοίκους και περίπου 53 τετρ. χλμ., που γαληνεύει τον επισκέπτη. Ήρεμο και απαλό το τοπίο. Εκεί όμως που η Λέρος είναι «άπαιχτη» είναι το υγρό στοιχείο. Περιβάλλεται βόρεια και ανατολικά από πολλά ακατοίκητα νησάκια – το μεγαλύτερο στα βόρεια, ο Αρχάγγελος. Κι αυτή στη μέση μοιάζει μια δαντελωτή κουκκίδα στο βραχόκηπο του Αιγαίου. Η Λέρος έχει 71 χλμ. δαντελωτών ακτών, ακανόνιστο σχήμα με γραφικούς κολπίσκους, γοητευτικές ακρογιαλιές κι ολόγυρα η καταγάλανη θάλασσα. Δυο ισθμοί και επτά όρμοι χωρίζουν το νησί σε τρία μέρη.

Και τα σπίτια της κατάλευκα. Άλλα σκόρπια και άλλα συγκεντρωμένα σε οικισμούς, συμπληρώνουν την εικόνα. Πρωτεύουσά της ο Πλάτανος με τα παλιά νεοκλασικά του αρχοντικά, μαζί με το Παντέλι και την Αγία Μαρίνα με το μικρό της λιμανάκι (το μεγάλο είναι στο Λακκί) έχουν σμίξει κι αποτελούν ένα πανέμορφο σύνολο που το βλέπεις από μακριά και χαίρεσαι, ριζωμένο δίπλα στο μικρό βουνό που στην κορυφή του βρίσκεται το κάστρο, ένα κάστρο που μετράει επτά αιώνες ζωής.

Η Λέρος είναι καταχωρισμένη ως νησί της Άρτεμης στο υποθηκοφυλακείο των θεών του Ολύμπου. Επίσης είναι η πατρίδα του ιστορικού Φερεκύδη και του σκωπτικού ποιητή Δημόδοκου (γύρω στο 550 π.Χ.). Ο ναός της θεάς του κυνηγιού πιθανολογείται ότι βρισκόταν στο Παρθένι.

Στη Λέρο παίχτηκε ένα πολιτικοδιπλωματικό παιχνίδι σκακιού, απίστευτης πολυπλοκότητας, όχι μόνο με την Αγγλία, τη Γερμανία και την Ιταλία, αλλά και με την Τουρκία και τη Ρωσία. Η παρέμβαση των Ιταλών με βάση ένα πλήρως οργανωμένο σχεδιασμό, ήδη από το 1923 μετέβαλε ολόκληρο το νησί σε ένα οργανωμένο και άρτιο τεχνολογικά αεροναυτικό σταθμό. Η Λέρος είχε συγκροτηθεί και οργανωθεί ως κομβικό στρατηγικό σημείο για τις ιταλικές ναυτικές δυνάμεις και κατ’ επέκταση του Άξονα συνολικά. Είχε μετατραπεί σε «Μάλτα των Ιταλών», καθότι στη γεωπολιτική του Μεσοπολέμου τα ιταλικά Δωδεκάνησα τοποθετούνται απέναντι στα σχέδια της αγγλικής διείσδυσης στη Μέση Ανατολή. Οι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η μάχη της Λέρου και η αποτυχία των Συμμάχων στο Αιγαίο αποτέλεσε το κύκνειο άσμα του ναζισμού.

Αυτό που μένει στον επισκέπτη του Πολεμικού Μουσείου Τούνελ της Μερικιάς είναι η περιήγηση στο χρόνο και στην πολεμική ιστορία του μικρού νησιού, το οποίο (σε έναν άσκοπο πόλεμο) βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα και υπέστη τόσες πολλές καταστροφές. Πενήντα δύο μέρες κράτησε η μάχη της Λέρου, αρχίζοντας από την ημέρα της βύθισης του αντιτορπιλικού «Βασίλισσα Όλγα» έως και την κατάληψή της από τις γερμανικές δυνάμεις. Ερειπωμένες τεράστιες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, μεγάλα κανόνια σαν του Ναβαρόνε, βάση υποβρυχίων, ένας μεγάλος σκουριασμένος γερανός από το Τορίνο κάποτε τοποθετούσε υδροπλάνα, στοές σκαμένες μέσα στα βουνά, καταφύγια και μυστικές εγκαταστάσεις, ένα χειρουργείο στην καρδιά του βουνού συνθέτουν μια περιπέτεια σαν από κινηματογραφική ταινία.

Το Λακκί ανακαλεί στη μνήμη του επισκέπτη ξεχασμένο σκηνικό από ταινία μεσοπολέμου. «Αρ ντεκό» κτίρια, βουλεβάρτα, βίλες, δενδροστοιχίες και παραλιακός δρόμος με χαρακτηριστικά κολονάκια και φανοστάτες. Κυριολεκτικά και μεταφορικά, δείγματα μιας αισθητικής που συνδέεται άμεσα με γεγονότα ιστορικά. Για το αναμφισβήτητα πρωτοποριακό αρχιτεκτονικό στυλ υπεύθυνοι είναι Ιταλοί αρχιτέκτονες και πολεοδόμοι που υπάκουαν στις διαταγές των Ιταλών διοικητών της Δωδεκανήσου Mario Lago και Cesare de Vecchi, οι οποίοι δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να δίνουν εντολές για να κατασκευασθούν κτίρια που θα αναδείκνυαν τη δόξα της Ιταλίας στα πρότυπα της Ναυτικής Αυτοκρατορίας της Βενετίας.

Ο Πλάτανος, η πρωτεύουσα του νησιού, η Αγιά Μαρίνα, που δέχεται τα πλοία της γραμμής όταν φυσούν νοτιάδες και το γραφικό Παντέλι δεν ξεχωρίζουν μεταξύ τους. Αποτελούν σχεδόν ενιαίο οικιστικό σύνολο που σκαρφαλώνει προς το κάστρο και τους γύρω λόφους, απλώνεται με κυρίαρχο το άσπρο χρώμα και βουτάει στη γαλαζοπράσινη θάλασσα.

Πάνω από τη σειρά των ανεμόμυλων και σε ύψος 400 μ. από τη θάλασσα, στον λόφο Απιτύκι η Πιτύκι ορθώνεται το κάστρο. Είτε πάρεις τον ασφάλτινο δρόμο με το αυτοκίνητο, είτε αντέχεις ν΄ ανέβεις τα 499 σκαλιά, θα νιώσεις την εξουσία του στον χώρο. Από εδώ μπορεί κανείς ν’ αγναντέψει όχι μονάχα όλο το νησί, αλλά κι ολόγυρα την Κάλυμνο, την Πάτμο, τους Λειψούς, δεκάδες άλλα νησιά και βραχονήσια και πέρα στα βάθη της ανατολής, τα βουνά της Τουρκίας. Στη δυτική πλευρά του κάστρου υπάρχει το θρησκευτικό σύμβολο του νησιού ο ναός της Παναγιάς.

Αν αγαπάτε τους περιπάτους στη φύση η Λέρος θα σας αποζημιώσει. Το μεγαλύτερο μέρος του νησιού είναι πεδινό με κάμπους που φτάνουν ως τη θάλασσα και χαμηλά βουνά. Ψηλότερο σημείο το Κλειδί, 320 μ. Αυτό το κούφιο βουνό είναι το καλύτερο σημείο για ν αγναντεύεις ολόκληρη σχεδόν τη Λέρο. Εδώ προσανατολίζεσαι. Από τη μια μεριά είναι τα Άλιντα, η Αγία Μαρίνα, ο Πλάτανος, το Κάστρο και από την άλλη το Παρθένι, ο Μπλεφούτης και σειρά νησίδες και βραχονησίδες σαν πατημασιές μέσα στο Αιγαίο. Αρχάγγελος, Αγία Κυριακή, Πηγανούσα, Φαρμακονήσι, Στρογγυλή, Τρυπητή, Λειψοί, Μαράθι, Ασπρονήσια, Φάριος, Πεταλίδα, Φαραδονήσια, Γλαρονήσια, Βελόνα, τα Χαλαβροπά (ανάμεσα σε Λέρο και Λειψούς)… Απ΄όπου κι αν κοιτάξεις το Αιγαίο είναι σπαρμένο με νησάκια.

Το… γευστικό ταξίδι στην κουζίνα της Λέρου κρύβει πολλές εκπλήξεις. Μη φύγετε χωρίς να δοκιμάσετε σπιτικές πίτες, μυζήθρα που γίνεται από θαλασσινό νερό και κατσικίσιο γάλα, ψάρια μαρινάτα με δενδρολίβανο, κακκαβιά από σκορπίνες, απίθανες φούσκες, πιτάκια με φάβα, παραδοσιακό γλυκό κουταλιού, πατσαβουρόπιτα, λαγγίτες, πουγκάκια με πικραμύγδαλο κι ανθόνερο, σβίγκους, ξεροτήγανα, γκαβάφες, σουμάδα. Στο Παντέλι σπαρταριστό ψάρι έχουν η «Ψαροπούλα» του Αποστόλη Καρπαθάκη, o Πατημένος κι ο «Ζορμπάς» του Αντώνη Παντερμαράκη. Η «Άρτεμις» της Φρειδερίκης Οικονόμου στο Μπλεφούτη φημίζεται για τα ψητά μπαρμπούνια και ο «Νερόμυλος» στην Αγία Μαρίνα με απίθανο σκηνικό, καλό σέρβις και πιάτα μεσογειακής δημιουργικής κουζίνας – με κορυφαία το ριζότο και τη μακαρονάδα με θαλασσινά. Στα Άλιντα το καλύτερο ψητοπωλείο είναι του «Λούστρου» και στο Κριθώνι νούμερο «1» στη διεθνή κουζίνα είναι οι «Εσπερίδες» – δοκιμάστε αστακομακαρονάδα και ντόπια κρασιά. Για φοβερούς μεζέδες να πάτε στον Βρομόλιθο σας περιμένει ο «Μήτσος ο καράφλας» και στην παραλία του Δρυμώνα ο «Σώτος» φημίζεται για τους θαλασσινούς μεζέδες. Αν θέλετε να γλυκαθείτε, στην Αγία Μαρίνα «Το Παραδοσιακό» σερβίρει όλα τα τοπικά γλυκά. Δοκιμάστε την «πατσαβουρόπιτα» (μοιάζει με γαλακτομπούρεκο) και φυσικά τα «πουγκάκια». Για πικάντικες γεύσεις υπάρχει το «Σαν άλλοτε» όπου θα βρείτε από ντόπια τυριά και ποτά μέχρι χαρούπια και βότανα απ όλη την Ελλάδα. Καφέ θα πιείτε στο καφενείο «Γλάρος» πάνω στον μόλο με τα καΐκια, στο καφέ-μπαρ-εστιατόριο «Θάλασσα» και στο μπαρ «Μελτέμι». Στο γραφικό καφενείο «Κριθώνι», που βρίσκεται πάνω στην παραλία, έχει ωραίους μεζέδες και μαγευτικό σούρουπο. Στο καφέ-μπαρ «Εναλλακτικό» υπάρχει και Internet. Στο Λακκί ξεχωρίζει το καφέ «Πολύτιμο», στα Άλιντα το σνακ-μπαρ «Παλατίνο», στην Αγία Μαρίνα το μπαρ «Ανέπλωρα» και «Το στέκι της Φλώρας» με σύγχρονες μουσικές. Στα Δυολισκάρια το μπαρ του Τάσου Καρπαθάκη δίπλα στο κύμα.

5 ακόμη λόγοι για να πάτε στη Λέρο

1 Για να κάνετε ρομαντικούς περιπάτους στο Λακκί σε σκηνικό ασπρόμαυρης ταινίας.

2 Για να απολαύσετε την απαράμιλλη θέα από το Κάστρο της Παναγιάς.

3 Για να δείτε από κοντά F 104 στο Πολεμικό Μουσείο.

4 Για να δοκιμάσετε αχινοσαλάτα και παστούς κολιούς, πατσαβουρόπιτα και πουγκάκια.

5 Για να φωτογραφηθείτε στον ανεμόμυλο της Αγ. Μαρίνας και στον γραφικό Αγ. Ισίδωρο.

Ανεπιτήδευτη, γαλήνια, αυθεντική, προσιτή σε όλο τα βαλάντια. Οι κάτοικοι φιλήσυχοι, καλοσυνάτοι και γλυκομίλητοι, πρόθυμοι να εξυπηρετήσουν τον ξένο. Μειονέκτημα: Φαίνεται μακριά στο χάρτη, αλλά ταυτόχρονα βρίσκεται μακριά κι από τον τουριστικό συνωστισμό και την οργανωμένη ψυχαγωγία. Για τους πειρατές των διακοπών σίγουρα θα γίνει ο καλοκαιρινός τους Λ-έρος.