Αφιέρωμα στον Ταρκόφσκι στο ΤΡΙΑΝΟΝ FILMCENTER

Αποκλειστικά TΡIANON FILMCENTER από 31 Ιανουαρίου 2008

Η NEW STAR παρουσιάζει ένα αφιέρωμα στον μεγάλο δημιουργό. Θα προβληθούν οι ταινίες:

1) ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ (Ivan’s childhood, 1962) Σε επανέκδοση το αριστούργημα του Ταρκόφσκι, που κέρδισε τον «Χρυσό Λέοντα» στο Φεστιβάλ της Βενετίας το 1962. Αποτελεί μια σπάνια ταινία, που έχει να προβληθεί στην Ελλάδα πάνω από 30 χρόνια.

2) ΟΙ ΦΟΝΙΑΔΕΣ (The killers, 1956) Χαμένη για πενήντα χρόνια είναι η πρώτη ταινία μικρού μήκους του Ταρκόφσκι και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Βασισμένη στο ομώνυμο διάσημο βιβλίο του Έρνεστ Χεμινγουέι. Στην ταινία παίζει επίσης ο Αντρέι Ταρκόφσκι και άλλοι διάσημοι ηθοποιοί-σκηνοθέτες, όπως οι Βασίλι Σούκσιν και Αλεξάντρ Γκόρντον.

3) ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΔΕΙΑ ΣΗΜΕΡΑ (There will be no leave today, 1959) Ταινία μικρού μήκους του 1959, η οποία προβάλλεται πρώτη φορά σε εμπορική διανομή.

4) Ο ΟΔΟΣΤΡΩΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΒΙΟΛΙ (The steamroller and the violin, 1960) Βραβευμένο 46λεπτο φιλμ, η πτυχιακή εργασία του σκηνοθέτη, μια πρόγευση των όσων επακολούθησαν.

5) ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΑΝΤΡΕΪ ΑΡΣΕΝΙΕΒΙΤΣ (One day in the life of Andrei Arsenevich, 2000) Ο Κρις Μαρκέρ, ένας από τους σημαντικότερους ντοκιμαντερίστες- σκηνοθέτες παγκοσμίως, μας δίνει τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε τον Ταρκόφσκι εν ώρα εργασίας σε ένα φιλμ-σεμινάριο για τον κινηματογράφο από τον σπουδαίο δάσκαλο.

6) Η ΕΛΕΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΟΣΧΑΣ ( Moscow Elegy, 1987) Ντοκιμαντέρ του μεγάλου Ρώσου σκηνοθέτη, Αλεξάντερ Σοκούροφ, για τον μέντορα και φίλο του. Ένα ταξίδι στα μέρη που έζησε ο σκηνοθέτης.

Για το αφιέρωμα θα παρευρεθούν στην Αθήνα:

-Η κα Πάολα Βόλκοβα, Διευθύντρια του Ιδρύματος Ταρκόφσκι.

-Ο κος Αρσένιος Ταρκόφσκι, γιος του σκηνοθέτη.

-Η κα Μαρία Μπέικου, συν-σκηνοθέτης της ταινίας «Οι Φονιάδες» και συμφοιτήτρια του Ταρκόφσκι.

Επιστρέφοντας στον Ταρκόφσκι
Από το Ινστιτούτο Κινηματογράφου της Μόσχας στα Παιδικά χρόνια του Ιβάν

«Η ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρκόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα. Βρέθηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτα κρατώντας το κλειδί που ποτέ κανένας δεν μου είχε δώσει. Για μένα, ο Ταρκόφσκι είναι ο μεγαλύτερος, είναι αυτός που εφηύρε μια νέα γλώσσα, πιστή στην φύση του κινηματογράφου, καθώς συλλαμβάνει την ζωή ως αντανάκλαση, την ζωή ως όνειρο.»

Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, για τα «Παιδικά χρόνια του Ιβάν»

«Χωρίς τα «Παιδικά χρόνια του Ιβάν», ούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτι, ούτε και θα έκανα τίποτα τελικά.»

Σεργκέι Παρατζάνοφ, για τα «Παιδικά χρόνια του Ιβάν»

Ήταν 29 Δεκέμβρη του 1986, όταν ο Αντρέι Αρσένιεβιτς Ταρκόφκσι ξεκίνησε το οριστικό ταξίδι για το δικό του επέκεινα. Επτά και μόνο είναι οι ταινίες μεγάλου μήκους που άφησε πίσω του στις τρεις δεκαετίες της δημιουργικής του πορείας. Επτά κλειδιά που ανοίγουν μια πόρτα για μια συνέχεια του κινηματογράφου ως μεγάλη, υπερβατική, απελευθερωτική τέχνη, για την ανανέωση μιας κινηματογραφικής γλώσσας που τότε, στις αρχές της δεκαετίας του 60, έμοιαζε να έχει «κλείσει» με τα μεγάλα έργα του Ουέλες, του Μιζογκούτσι, του Αντονιόνι, του Ντράγιερ.

Με τα «Παιδικά χρόνια του Ιβάν», ένα φαινομενικά λυρικό αντιπολεμικό δράμα στον δρόμο του «Όταν περνούν οι γερανοί», ο Ταρκόφσκι εξ αρχής διαχωρίζει τη θέση του από έναν (ακόμα και σήμερα κυρίαρχο) κινηματογράφο της απλής γραμμικής αφήγησης γεγονότων και συνεπειών τους, του διαρκούς ενεστώτα χρόνου που διακόπτεται με τετριμμένες χρήσεις σκηνών φλας μπακ και ονείρων, όλα αυτά στην υπηρεσία της υποστήριξης των χαρακτήρων.

Από αυτή κιόλας την πρώτη του ταινία του 1962, ο Ταρκόφσκι ανοίγει έναν δρόμο υπέρβασης της απλής «γραμμικής αναπαραστικότητας» του σινεμά, με κύριο εργαλείο του την διαχείριση του χρόνου, ενός φαινομένου χωρίς πριν και μετά, το οποίο τελικά υπαγορεύει τον εσωτερικό ρυθμό των λήψεων και της ταινίας, χωρίς την τεχνητή παρέμβαση της μονταζιέρας. Αυτή η βασική θεώρηση φιλτραρισμένη μέσα από την Ρωσική παιδεία και μυστικιστική ορθόδοξη παράδοση, την χρήση των τεσσάρων βασικών στοιχείων (νερό, φωτιά, αέρας, γη), μετασχηματίζει το κινηματογραφικό έργο σε ένα εσωτερικό πνευματικό ταξίδι προς ένα άρρητο επέκεινα, μια επώδυνη όσο και λυτρωτική πορεία προς την αλήθεια του κόσμου και του καθένα μας.

Το ταξίδι αυτό θα έβρισκε τα ιδανικά οχήματα αργότερα, με τον «Καθρέφτη», το «Σολάρις», το «Στάλκερ», όμως, το σοκ των «Παιδικών χρόνων» ήταν ήδη αισθητό. Πέρα από τον θρίαμβο του φιλμ στο Φεστιβάλ της Βενετίας, δημιουργοί του διαμετρήματος του Μπέργκμαν χαιρέτισαν μια νέα επιτέλους κινηματογραφική γλώσσα, ενώ νέοι κινηματογραφιστές όπως ο Παρατζάνοφ πίστεψαν στις δυνατότητες μιας εντελώς διαφορετικής από την κυρίαρχη αντίληψης για το σινεμά, την δράση, τους χαρακτήρες, τα σκηνικά, την ηχητική μπάντα, όλα. Το «σμίλεμα του χρόνου» ήταν το μεγάλο στοίχημα, καθόλου τυχαία μόλις λίγα χρόνια αργότερα ο Ντελέζ θα γράψει το εμβληματικό «Χρόνος – Εικόνα».

Όπως σε όλα τα σημαντικά έργα, κάθε νέα θέαση της ταινίας του Ταρκόφσκι είναι μια αποκαλυπτική, υπερβατική εμπειρία, ένα βήμα προς την κρυμμένη αλήθεια και τον «ρυθμό του κόσμου». Κι όπως δηλώνει ο Κρις Μαρκέρ «Μερικοί κινηματογραφιστές είναι όντως ικανοί στο κήρυγμα, όμως οι πραγματικά μεγάλοι μας αφήνουν με την ελευθερία μας».

Τα «Παιδικά χρόνια του Ιβάν» δεν ήρθαν από το πουθενά. Ο γιος του μεγάλου ποιητή Αρσένι Ταρκόφσκι σπούδασε στο VGIK της Μόσχας. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του γύρισε τρεις ταινίες. «Οι φονιάδες», μια προσέγγιση στην ομώνυμη νουβέλα του Έρνεστ Χέμινγουέη (όπου ο Ταρκόφσκι κάνει κι ένα σπάνιο cameo πέρασμα) σε συν – σκηνοθεσία με την Μαρία Μπέικου, το «Δεν έχει άδεια σήμερα», την μοναδική του ταινία ντοκιμαντέρ σε συν – σκηνοθεσία με τον Αλεξάντερ Γκόρντον και το «Ο οδοστρωτήρας και το βιολί» θεματικό πρόγονο των «Παιδικών χρόνων του Ιβάν» και μια από τις σπάνιες ανάλαφρες στιγμές της καριέρας του Ταρκόφσκι. Το συνολικό «πακέτο» ταινιών που σπάνια παρουσιάζεται παγκοσμίως είναι και το πρώτο κινηματογραφικό must της νέας χρονιάς.
–Βελισσάριος Κοσσυβάκης-

“Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν”

(Ivan’s Childhood)

Σκηνοθέτης: Andrei Tarkovsky

Σενάριο: Vladimir Bogomolov, Andrei Konchalovsky, Mikhail Papava, Andrei Tarkovsky

Παίζουν: Nikolai Burlyaev, Stepan Krylov, Nikolai Grinko, Irina Tarkovskaya, Andrei Konchalovsky

Φωτογραφία: Vadim Yusov

Μοντάζ: Lyudmila Feiginova

Μουσική: Vyacheslav Ovchinnikov με διευθυντή ορχήστρας τον Emil Chatschaturjan.

Έτος: 1962

Διάρκεια: 95′

B/W (Μαυρόασπρο)

Βραβεία

Χρυσός Λέοντας στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας 1962

Χρυσή Γέφυρα για Καλύτερη Σκηνοθεσία στο Φεστιβάλ του Σαν Φρανσίσκο, 1962.

Σύνοψη

Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι περιγράφει τη ζωή του 12χρονου Ιβάν στο Ανατολικό Μέτωπο, καθώς ύστερα από την απώλεια των γονιών του η εκδίκηση και ο πόλεμος αποτελεί γι’ αυτόν τη μόνη επιθυμητή πραγματικότητα. Η ικανότητά του να ξεγλιστράει μέσα στις εχθρικές γραμμές τον κάνει χρήσιμο στο στρατό, αλλά οι αποστολές του γίνονται ολοένα και πιο επικίνδυνες και έτσι απομακρύνεται από την πρώτη γραμμή. Ο Ιβάν αντιστέκεται και πείθει τους ανωτέρους του να τον αφήσουν να εκτελέσει μια τελευταία αποστολή.