Αφιέρωμα: Το Λαύριο Σήμερα

Το Λαύριο (γνωστό κατά τον 19ο αιώνα και ως Εργαστήρια Λαυρίου) είναι μια μικρή πόλη στο νοτιοανατολικό μέρος της Αττικής και έδρα του Δήμου Λαυρεωτικής. Είναι γνωστό από την κλασσική αρχαιότητα για την εξόρυξη ασημιού, που ήταν μια από τις κύριες πηγές εισοδήματος της πόλης-κράτους της Αθήνας, για την παραγωγή νομισμάτων και την χρηματοδότηση του Αθηναϊκού στόλου.

Το Λαύριο διαθέτει λιμάνι. Τα τελευταία χρόνια διατέθηκαν σημαντικοί πόροι για την ανάπλαση και επέκταση του λιμανιού. Σε αυτό το πλαίσιο εκσυγχρονίστηκε επίσης ο δρόμος που το συνδέει με το αεροδρόμιο και συνεπώς με την πρωτεύουσα. Το Λαύριο υπήρξε άλλοτε μια ανθηρή βιομηχανική πόλη με πλήθος βιομηχανιών, όμως μετά το οριστικό κλείσιμο των μεταλλείων (περίπου 1980) και των περισσοτέρων βιομηχανιών σαν συνέπεια της γενικότερης αποβιομηχάνισης της χώρας, πέρασε μια περίοδο οικονομικής κρίσης και αυξημένης ανεργίας. Η κύρια απασχόληση των κατοίκων του είναι η εργασία σε μικρές βιομηχανίες και βιοτεχνίες. Λόγω της σχετικά μικρής απόστασής του από την περιοχή του Κορωπίου (περίπου 30 χλμ.), το οποίο είναι ένα βιομηχανικό κέντρο, σημαντικός αριθμός κατοίκων εργάζεται εκεί.

Το Λαύριο βρίσκεται 40 χιλιόμετρα ΝΑ της Αθήνας (60 χλμ. οδικώς) και 7 χιλιόμετρα βόρεια του ακρωτηρίου Σούνιο.

Η σύγχρονη πόλη έχει χτιστεί γύρω από το λιμάνι και κοιτάει ανατολικά προς την νήσο Μακρόνησο (παλαιότερα νήσος Ελένη).

Από το 1885 και μέχρι το 1957 υπήρχε σιδηροδρομική σύνδεση Αθηνών – Λαυρίου, η οποία είχε αρχικά αφετηρία την πλατεία Λαυρίου (η πρώτη πλατεία στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου μετά την Ομόνοια) της Αθήνας (και αργότερα το Σιδηροδρομικό Σταθμό Πελοποννήσου) και κατέληγε στον κέντρο του Λαυρίου δίπλα στο σημερινό Ηρώο, συνολικού μήκους δικτύου 67,1 χλμ.που είχε κατασκευάσει η “Ελληνική Εταιρία Μεταλλουργείων Λαυρίου”.[1]

Υπάρχουν θεωρητικά σχέδια για επανενεργοποίηση της σιδηροδρομικής γραμμής (με μικρές παραλλαγές της χάραξης) μεταξύ Λαυρίου και Μαρκόπουλου και σύνδεση αυτού με το σταθμό “Κόμβος Κορωπίου” της σιδηροδρομικής γραμμής Σ.Κ.Α. – Αεροδρομίου που συνεχίζει προς το κέντρο της Αθήνας. Παρόλα αυτά δεν υπάρχει κανένα έργο σε εξέλιξη, ούτε εξασφαλισμένοι πόροι, ούτε καν σχεδιασμός της γραμμής.

 

Λαύριο πληροφορίες και ιστορία

Το δρομολόγιο του ΚΤΕΛ Αθήνα (Πεδίον Άρεως) – Παιανία – Κορωπί – Μαρκόπουλο – Κερατέα – Λαύριο – Σούνιο, εκτελείται κάθε 30 λεπτά από τις 06.00 ως τις 21.00 (περίπου). Το δρομολόγιο ως το Λαύριο διαρκεί περίπου 2 ώρες, καθώς υπάρχουν πάρα πολλές στάσεις, αν και υπάρχουν και δρομολόγια express μέσω Αττικής Οδού τις καθημερινές.

Το δρομολόγιο του ΚΤΕΛ Αθήνα (Πεδίον Άρεως) – Γλυφάδα – Σαρωνίδα – Ανάβυσσος – Λεγρενά – Σούνιο – Λαύριο, εκτελείται κάθε 60 λεπτά. Η συνολική διάρκεια είναι περίπου 2 ώρες και 30 λεπτά.

Το Λαύριο συνδέεται με το Μαρκόπουλο μέσω της Λεωφόρου Λαυρίου (GR-91).

 

Η παραλιακή λεωφόρος Αθηνών-Σουνίου συνδέει την νότια και ανατολική Αθήνα με το Σούνιο, μέσω της Γλυφάδας, Σαρωνίδας, Αναβύσσου, Λεγρενών.

Στην αρχαιότητα η ονομασία Λαύριο αφορούσε γενικότερα τη μεταλλευτική περιοχή της Λαυρεωτικής, αλλά είχε και ειδικότερη σημασία αφού περιέγραφε και το αρχαίο Αττικό χωριό που βρισκόταν στην θέση της σημερινής πόλης.[2] Για το Λαύριο έχουν αναφέρει πολλοί αρχαίοι συγγραφείς μεταξύ των οποίων, κατ΄ αλφαβητική σειρά, οι: Αισχίνης, Αισχύλος, Αριστοτέλης, Αριστοφάνης, Δημοσθένης, Διόδωρος Σικελιώτης, Θουκυδίδης, Λυσίας, Ξενοφών, Πλίνιος, Πολύαινος, Στράβων, Υπερείδης κ.ά.

Τη μεταλλευτική δραστηριότητα στην περιοχή του Λαυρίου και στον γειτονικό Θορικό ξεκίνησε πριν το 3.000π.Χ.[3] Η εκμετάλλευση των μεταλλείων συνεχίστηκε αδιάπαυστα μέχρι και τον 6ο αιώνα π.χ. οπότε και αναφέρεται συστηματική και εντατική εκμετάλλευση των αργυρομολυβδούχων μεταλλευμάτων. Από τις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. η Αθήνα, χρησιμοποιώντας Άργυρο από τα μεταλλεία Λαυρίου, έκοψε ασημένια νομίσματα, τις περίφημες “λαυρεωτικές γλαύκες”. Την εποχή του Πεισίστρατου δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην εκμετάλευση των μεταλλείων και τα έσοδα διατέθηκαν για δημόσια έργα. Με τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη που πραγματοποιήθηκαν μετά την πτώση της τυρανίδας τα μεταλλεία κρατικοποιήθηκαν.[4] Μετά την μάχη του Μαραθώνα, ο Θεμιστοκλής έπεισε τους Αθηναίους να διαθέσουν το εισόδημα που προερχόταν από τα ορυχεία για την κατασκευή πλοίων. Έτσι, θέσπισε την θεμελίωση του Αθηναϊκού πολεμικού ναυτικού και κατέστησε δυνατή την νίκη στην ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Τα ορυχεία ή μεταλλεία Λαυρίου, τα οποία ανήκαν στο κράτος, και στα οποία εξορυσσόταν άργυρος, δίνονταν για την αξιοποίησή τους σε «εργολάβους» για ένας συγκεκριμένο σταθερό ποσό και ένα μέρος της εργασίας. Οι σκλάβοι μισθώνονταν αποκλειστικά. Σημαντικό γεγονός στην ιστορία του Λαυρίου ήταν η επανάσταση των δούλων της Λαυρεωτικής, το 413 π.Χ., κατά τη διάρκεια της Σπαρτιατικής κατάληψης της Δεκελείας. Στο διάστημα αυτό οι Αθηναίοι αναγκάστηκαν να κόψουν χάλκινα νομίσματα.

Η εκμετάλλευση των ορυχείων διατηρήθηκε μέχρι τον 2ο αιώνα π.Χ. οπότε και εγκαταλείφθηκαν. Ο Παυσανίας που πέρασε από την περιοχή τον 2ο αιώνα μ.Χ. αναφέρεται για αυτά σαν κάτι από το παρελθόν.

Ο αρχαίος τρόπος εξόρυξης πραγματοποιείτο με εκσκαφές, φρέατα και στοές για την εξόρυξη του μεταλλεύματος. Η επεξεργασία το μεταλλεύματος γινόταν σε επίπεδα και κυκλικά “πλυντήρια”, ενώ ακολουθούσε η εκκαμίνευση σε κτιστούς φούρνους. Λόγω μεγάλης έλλειψης νερού, κατασκευάζονταν δεξαμενές στις οποίες συνέλεγαν το νερό της βροχής. Στοές, πηγάδια,δεξαμενές νερού, φούρνοι,ίχνη από κατοικίες κοιλώματα και άλλες διατάξεις σώζονται σε δεκάδες σημεία της Λαυρεωτικής,ορατές ακόμη και σήμερα.

Τα ορυχεία της Λαυρεωτικής επαναλειτούργησαν το 1864 όταν η εταιρεία Γαλλο-ιταλικών συμφερόντων Roux-Serpieri-Fressynet C.E που ίδρυσε ο Ιταλός Τζιανμπατίστα Σερπιέρι, εξασφάλισε από την ελληνική πολιτεία το δικαίωμα εκμετάλλευσης της περιοχής. Η εταιρεία εξαγοράστηκε από την εταιρεία «Ελληνική Εταιρεία των Μεταλλουργείων Λαυρίου» που ίδρυσε ο Ανδρέας Συγγρός το 1873, μετά από συνεννόηση με την ελληνική κυβέρνηση, ώστε να λυθεί η διαμάχη του ελληνικού κράτους με την γαλλοϊταλική εταιρεία, ένα ζήτημα που έμεινε γνωστό ως Λαυρεωτικά ή Λαυρεωτικό Ζήτημα. Τα επόμενα χρόνια δραστηριοποιήθηκαν στην περιοχή κυρίως η Ελληνική Εταιρεία των Μεταλλείων Λαυρίου και η η Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου (Compagnie Française des Mines du Laurium) με σκοπό την εξόρυξη μολύβδου, μαγνησίου ,καδμίου, Ψευδαργύρου και Άργυρου. Μακροβιότερη υπήρξε η Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου που αποτελεί και την μακροβιότερη μεταλλευτική-μεταλλουργική βιομηχανία της Ελλάδα,[5] καθώς λειτούργησε μέχρι το 1992. Το εργοστάσιο της εταιρείας στον Κυπριανό του Λαυρίου, μετά τη διακοπή της λειτουργίας αγοράστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και κηρύχθηκε στο σύνολο του διατηρητέο μνημείο. Σε αυτό δημιουργήθηκε από το ΕΜΠ το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου.[6]

Η ανάπτυξη της περιοχής μετά το 1864 ήταν ραγδαία και άρχισε σταδιακά να οικίζεται η νέα πόλη του Λαυρίου. Μεγάλος αριθμός εργατών προσελκύστηκε στην περιοχή όχι μόνο από τα Μεσόγεια, αλλά και από τις Κυκλάδες, την Εύβοια, την Βοιωτία, την Φωκίδα κλπ. Ο πληθυσμός της πόλης του Λαυρίου ξεπέρασε τους 10.000 κατοίκους στις αρχές του 20ου αιώνα. Σύμφωνα με την απογραφή του 1907 η πόλη είχε 10.007 κατοίκους.[2] Αρχικά το Λαύριο ονομαζόταν Εργαστήρια (η ονομασία αυτή συναντάται ήδη από την αρχαιότητα) και ανήκε διοικητικά στον δήμο Λαυρίου (έτος ίδρυσης 1835), έδρα του οποίου ήταν η Κερατέα. Το 1890 το Λαύριο (αναφερόμενο ακόμα ως Εργαστήρια) ορίστηκε έδρα του νεοσύστατου δήμου Σουνιέων, ο οποίος μετονομάστηκε ένα χρόνο αργότερα σε δήμο Λαυρεωτικής,[7] ο οποίος συνεχίζει τη λειτουργία του μέχρι σήμερα. Με βάση την διοικητική μεταρρύθμιση της χώρας (Πρόγραμμα “Καλλικράτης”), την 1/1/2011 ο δήμος Λαυρεωτικής ενώθηκε με τον δήμο Κερατέας και την Κοινότητα Αγ. Κωνσταντίνου (γνωστή ως Καμάριζα).

ΛΑΥΡΙΟ

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Τηλεφωνικό Κέντρο
22923 20102
Γραφείο Δημάρχου
22923 20103
22920 25060 – 28021
Γραφείο Προέδρου ΔΣ
22923 20113
Γραφείο Αντιδημάρχων – Καθαριότητας & Ηλεκτροφωτισμού
22923 20125

Γραφείο ΤΑΠ
22923 20126
Τεχνική Υπηρεσία
22923 20128 – 129 – 130 – 131
Γραφείο Αλλοδαπών & Πολιτικών Γάμων
22923 20137 – 132

Γραφείο Προσωπικού
22923 20139 – 140
Οικονομική Υπηρεσία
22923 20144 – 145 – 146 – 147 – 148 – 149 – 150
Δημοτολόγιο
22923 20122
Ληξιαρχείο
22923 20136
Πρωτόκολλο
22923 20123 – 124
Γραφείο ανταποκριτών ΟΓΑ
22923 20141 & 139
FΑΧ

22920 22413
2292 -3- 20121 fax για το Δημοτολόγιο

WEB ADDRESS
www.lavreotiki.gr
E-MAIL
dhmarxos@lavrio.gr

Η οικονομική ανάπτυξη της περιοχής είχε σημαντικές περιβαλλοντικές συνέπειες για την περιοχή, τον 19ο και 20ο αιώνα. Λόγω της παντελούς έλλειψης μέτρων για το περιβάλλον, επήλθε μια μαζική περιβαλλοντική καταστροφή, της οποίας τα αποτελέσματα και οι συνέπειες είναι ορατές ακόμα και σήμερα. Στα παράλια της πόλης στοιβάζονται εκατομμύρια τόνοι επεξεργασμένου υλικού και υπάρχει εκτενής συσσώρευση βαρέων στοιχείων (π.χ. αρσενικού) στο έδαφος, τα οποία απαγορεύουν την καλλιέργεια της γης.

Η πόλη του Λαυρίου, κτισμένη εξ ολοκλήρου από την αρχή από το 1865, με βάση άρτιο ρυμοτομικό σχέδιο, κοσμείται με μεγάλες πλατείες, άλση, ελεύθερους χώρους και πλήθος σημαντικών νεοκλασσικών κτηρίων. Χαρακτηριστικό είναι το πλήθος των φοινίκων που κοσμεί τις λεωφόρους, τις πλατείες και προπάντων το φημισμένο άλσος γνωστό στους γηγενείς ως “Περιβολάκια”, τώρα ως “Φοινικόδασος”. Αξιοθέατα είναι τα νεοκλασσικά κτήρια, όπως τα γραφεία της πρώτης μεταλλευτικής εταιρείας στο λιμάνι που σήμερα στεγάζουν το Δημαρχείο, το κτήριο του παλαιού Δημαρχείου (τώρα ΚΕΠ και Ιστορικό Αρχείο), το κτήριο των Φιλομούσων (τώρα Πολιτιστικό Κέντρο), το κτήριο του παλαιού Α΄ Δημοτικού Σχολείου, το κτήριο της Φιλαρμονικής “Ευτέρπη”, η κεντρική αγορά, καθώς και πολλά άλλα ιδιωτικά κτήρια. Αξιόλογοι είναι και οι ναοί, καθώς και τα αναπαλαιωμένα ιστορικά βιομηχανικά κτήρια που σήμερα στεγάζουν κυρίως πολιτιστικές δραστηριότητες, όπως το άλλοτε Μηχανουργείο και το Χυτήριο της Εταιρείας των Μεταλλουργείων Λαυρίου και φυσικά το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου (ΤΠΠΛ) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου που στεγάζεται στις εγκαταστάσεις της άλλοτε κραταιάς Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου (Compagnie Française des Mines du Laurium).

Τα στοιχεία πληθυσμού αναφέρονται στο Λαύριο και όχι στο Δ.Δ. Λαυρεωτικής.

Στο Λαύριο εδρεύουν πολλές υπηρεσίες μεταξύ των οποίων Αστυνομικό τμήμα, Λιμεναρχείο, Πυροσβεστικός σταθμός, Τελωνείο, Λιμενικό Ταμείο, Πλοηγικός Σταθμός, Παράρτημα Οίκου Ναύτου, Τμήμα Ασφαλείας, Τμήμα αλλοδαπών, Οικονομική Εφορία, Στρατόπεδο προσφύγων, Υποθηκοφυλακείο, Ταχυδρομείο, 6 υποκαταστήματα τραπεζών (Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα, Eurobank, Αγροτική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς και Εμπορική Τράπεζα) κ.ά. καθώς επίσης δημοτική αγορά, και πολλά μαγαζιά κάθε είδους. Επίσης στη πόλη υπάρχουν 4 δημοτικά σχολεία, ένα ειδικό Δημοτικό Σχολείο, 2 Γυμνάσια, ένα Τεχνικό Λύκειο και ένα Γενικό Λύκειο.

Η πόλη του Λαυρίου σήμερα κοσμείται με το Αρχαιολογικό Μουσείο Λαυρίου [8] , το Ορυκτολογικό Μουσείο, το οποίο ιδρύθηκε το 1984,[9] ενώ όλες οι παλιές βιομηχανικές εγκαταστάσεις της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου, έχουν ανακηρυχθεί σε «Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου».

Εκκλησιαστικά το Λαύριο υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής.

Ο ετήσιος προπολεμικός χορός που δινόταν από τη Λαυρεωτική εταιρεία στο Λαύριο ήταν από τους πλέον τότε πολυφημισμένους και μάλιστα τον θεωρούσαν τρίτο σε κοινωνική αξία – προβολή μετά τον χορό των Ανακτόρων και της Σχολής Ευελπίδων. Αυτόν το χορό μνημόνευσε σε έργο του και ο Μάνος Χατζιδάκις («Ποιος είναι απόψε ο τυχερός, στο Λαύριο γίνεται χορός…»)

Το περιβάλλον του Λαυρίου είναι πολύ επιβαρυμένο. Τον προηγούμενο αιώνα οι μεταλλευτικές δραστηριότητες και η επεξεργασία των προϊόντων τους οδήγησε στην συσσώρευση βαρέων μετάλλων στο έδαφος της Λαυρεωτικής. Η μολυβδίαση είναι συχνό φαινόμενο στα ζώα, και από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα απουσιάζει η κτηνοτροφία από την περιοχή.

 

Λαύριο – το Λαύριο Σήμερα
http://www.eranet.gr/lavrio/html/gtoday.html

 

Sunrise at Lavrio Greece – wordlessTech
http://wordlesstech.com/2010/12/13/sunrise-at-lavrio-greece/

 

Herr Semi Foto: Lavrio-
http://herrsemifoto.blogspot.com/2011/11/lavrio-greece.html

 

trena@mc00006: Εκδρομή στο Λαύριο
http://users.ntua.gr/dtert/trena/ekdromes/Lavrio/

 

Τις τελευταίες δεκαετίες λειτουργούσε εργοστάσιο κατασκευής συσσωρευτών “Λάμπρου” (ΑΛΑΚΟ) παρακείμενα του νεκροταφείου (στην περιοχή “Νεράκι”) του οποίου οι αναθυμιάσεις (οξέα) έκαναν την ατμόσφαιρα αποπνικτική. Τα απόβλητά του συσσωρεύτηκαν στο έδαφος, θα παραμείνουν εκεί, και φυσικά έχουν μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής.

Μόλις τρία χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης του Λαυρίου βρίσκεται εργοστάσιο της ΔΕΗ. Το εργοστάσιο αυτό είναι μια σοβαρή πηγή μόλυνσης για την πόλη του Λαυρίου και την γύρω περιοχή, εξ αιτίας της λειτουργίας των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Μετά την εγκατάσταση και λειτουργία των μονάδων παραγωγής ρεύματος με καύση φυσικού αερίου και τη διακοπή λειτουργίας των πετρελαϊκών μονάδων περίπου το 2010, η μόλυνση έχει θεωρητικά μειωθεί.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ : ΣΑΚΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ